Η ιστορία μας

Βήμα πρώτο: Η Νέα Γουινέα στην Αθήνα ‘Ο σπόρος φυτρώνει’

Το εγχείρημα ‘Νέα Γουινέα’ ξεκίνησε στην Αθήνα το Σεπτέμβρη του 2009 με στόχο τη δημιουργία ενός κέντρου για την ‘αυτοδιαχείριση της καθημερινής ζωής’. Μία δυόροφη μονοκατοικία στον Αγ. Αρτέμιο Παγκρατίου, μεταμορφώθηκε μέσα σε ένα χρόνο σε χώρο εργαστηριών και πρακτικών εφαρμογών για την αυτοδιαχείριση της ενέργειας, της υγείας, της τροφής, της ένδυσης και της δόμησης, σε συνθήκες πόλης.

Με αρχικό στόχο την οικιακή οικονομία της αυτάρκειας, τα εργαστήρια που λειτουργούσαν στο χώρο ανέπτυσσαν πρακτικές δεξιότητες και θεωρητική κατανόηση μίας πληθώρας εφαρμογών που ενδυνάμωναν τους συμμετέχοντες με χρήσιμη γνώση που μπορούσαν να εφαρμόσουν άμεσα στο σπίτι τους. Από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φωτοβολταϊκά πλαίσια μέχρι την παραγωγή βιολογικών λαχανικών στην ταράτσα και από την παραγωγή βοτανοθεραπευτικών σκευασμάτων, μέχρι τη ραφή χειροποίητων ρούχων και τη θερμομόνωση με φυσικά υλικά, τα εργαστήρια αυτοδιαχείρισης προσπαθούσαν να καλύψουν ένα εύρος θεματικών και εφαρμογών, έτσι ώστε να διερευνηθεί στην πράξη η ιδέα της οικιακής οικονομίας σε αστικό περιβάλλον.

Τα εργαστήρια λειτουργούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας και είχαν εκπαιδευτικό χαρακτήρα, είτε με τη μορφή διήμερων αυτοτελών σεμιναρίων κάθε Σαββατοκύριακο, είτε τρίμηνων εβδομαδιαίων μαθημάτων, που συνέθεταν ένα πολύμορφο καθημερινό πρόγραμμα. Τα εργαστήρια ήταν κατανεμημένα σε όλο το κτήριο παράλληλα με πολλές πρακτικές εφαρμογές παραγωγής ηλεκτρισμού, βοτάνων, λαχανικών και εδικών χώρων όπως ο χώρος εναλλακτικών θεραπειών και το παρασκευαστήριο θεραπευτικών και καλλυντικών σκευασμάτων. Συγκεκριμένα, στο υπόγειο του κτηρίου βρισκόταν το εργαστήριο της ενέργειας, όπου διεξάγονταν πρακτικά εργαστήρια κατασκευής μικρών ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών πλαισίων, μικρών υδρογεννητριών και ηλιακών φούρνων, αλλά και οποιαδήποτε κατασκευή χρειάζονταν το εγχείρημα. Στο ισόγειο βρισκόταν μέρος του εργαστηρίου της υγείας, ένας μεγάλος ενιαίος χώρος για τη διεξαγωγή σωματικών μαθημάτων και εναλλακτικών θεραπειών όπως ταϊλανδέζικη μάλαξη, γιόγκα, κινέζικη ιατρική, ακροβατικά και πολλά άλλα. Στον πρώτο όροφο, λειτουργούσε ένας χώρος παρουσιάσεων και υποδοχής, το εργαστήριο ένδυσης με υποδομή για μαθήματα ραπτικής και πατρόν, ο χώρος εναλλακτικών θεραπειών για ατομικά ραντεβού με διάφορους θεραπευτές, το εργαστήριο βοτανοθεραπείας με τη σχετική βιβλιοθήκη και συσκευασμένα βότανα, και η κουζίνα η οποία είχε τη χρήση παρασκευαστηρίου για φυσικά καλλυντικά και σαπούνι, για τη μεταποίηση τροφής και για την παρασκευή σπιτική μπύρας.

Παράλληλα με τα εργαστήρια, λειτουργούσε ο χώρος αλληλέγγυου εμπορίου με προϊόντα από μικρούς παραγωγούς και το χαριστικό παζάρι ρούχων στο δώμα του κτηρίου. Στην ταράτσα βρισκόταν ο χώρος πρακτικών εφαρμογών της Νέας Γουινέας. Ο ταρατσόκηπος αποτελούταν από μεγάλα ξύλινα παρτέρια που παρήγαγαν λαχανικά εποχής από τοπικές ποικιλίες και πολλά βότανα, ενώ στην οροφή του δώματος χειροποίητα φωτοβολταϊκά πλαίσια και μια μικρή ανεμογεννήτρια παρήγαγαν ηλεκτρισμό για μέρος τον αναγκών του κτηρίου. Η θερμομόνωση του δώματος είχε ενισχυθεί με τεχνικές φυσικής δόμησης, ενώ δίπλα χειροποίητοι κάδοι κομποστοποίησης γέμιζαν με τα οργανικά απορρίμματα της κουζίνας. Ο χώρος της ταράτσας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χρησιμοποιόταν σαν χώρος προβολών και παιδικών εκδηλώσεων, αλλά και σαν καφενείο, το Καφέ ‘Ταράτσα’.

Από το 2010 μέχρι και το 2013, οργανώθηκαν περισσότερες από 30 διαφορετικές θεματικές στους τομείς της ενέργειας, της υγείας, της τροφής, της ένδυσης και της δόμησης, που οργανώθηκαν από 15 εκπαιδευτές και εκπαιδεύτριες που συνεργάστηκαν περιοδικά με το εγχείρημα. Στα πλαίσια αυτών των θεματικών, οργανώθηκαν περισσότερα από 125 μονοήμερα, διήμερα και τριήμερα σεμινάρια, και 60 κύκλοι τρίμηνων εβδομαδιαίων μαθημάτων. Στο διάστημα αυτών των τεσσάρων χρόνων, είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε περισσότερα από 3000 άτομα στις εκπαιδευτικές δραστηρίοτητες του εγχειρήματος, που συνδιαμόρφωσαν με τη συμμετοχή τους τα εργαστήρια και στήριξαν οικονομικά το εγχείρημα με τις συνεισφορές τους.

Το εγχείρημα λειτουργούσε πάντα με εξωστρέφεια και είχε σαν στόχο τη δικτύωση με άλλα εγχειρήματα στην Αθήνα και την επαρχεία, αλλά και την επαφή με ανθρώπους που δεν είχαν καταφέρει να επισκεφθούν το χώρο στον Αγ. Αρτέμιο. Για αυτό το λόγο μία πληθώρα δράσεων εκτός του κτηρίου της Νέας Γουινέας ήταν σε συνεχόμενη εξέλιξη. Συνολικά οργανώθηκαν 40 ανοιχτές εκδηλώσεις για τα θεραπευτικά βότανα και την καλλιέργεια κηπευτικών σε κοινωνικούς χώρους και αλληλέγγυα εγχειρήματα στην Αθήνα, ενώ πρακτικά εργαστήρια για παιδιά οργανώθηκαν σε 15 σχολεία, όπως η κατασκευή σχολικών λαχανόκηπων, η παρασκευή σαπουνιού και καλλυντικών, η κατασκευή φωτοβολταϊκού πλαισίου, και πολλά άλλα. Στην επαρχεία, η Νέα Γουινέα διοργάνωσε περισσότερα από 15 σεμινάρια σε διάφορες θεματικές και σε συνεργασία με αλληλέγγυα τοπικά εγχειρήματα, ενώ συμμετείχε στις ετήσιες πανελλαδικές και τοπικές Γιορτές Οικολογικής Γεωργίας σε όλη την Ελλάδα και σε δεκάδες πολιτικά φεστιβάλ όπως το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Επίσης πολλές φόρες προσπαθήσαμε να αναστοχαστούμε τη δράση μας μαζί με τους ανθρώπους που συμμετείχαν στα εργαστήρια της Νέας Γουινέας και κάπως έτσι προέκυψε το διήμερο φεστιβάλ για την Οικιακή Οικονομία της Αυτάρκειας με τίτλο: “Καθημερινές ιστορίες αυτοδιαχείρισης”. Βασικός στόχος του φεστιβάλ ήταν να αναδειχθούν οι εφαρμογές που είχαν ξεπηδήσει σε διάφορα μέρη στην Αθήνα και στην επαρχεία από όσους και όσες είχαν συμμετάσχει στις εκπαιδευτικές μας δραστηριότητες αλλά και να γνωριστούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ τους με την ελπίδα να συνεργαστούν περαιτέρω. Κατά τη διάρκεια του διημέρου οργανώθηκαν παρουσιάσεις μαθημάτων και πρακτικά εργαστήρια πάνω στις διαφορετικές θεματικές της Νέας Γουινέας, αλλά και έκθεση φωτογραφίας και προϊόντων από τις προσπάθειες διαφόρων ανθρώπων στην αστική καλλιέργεια, στην παρασκευή σαπουνιού, στη μεταποίηση τροφής, στη βοτανοθεραπεία, τη ραπτική και άλλα.

Τον Ιούνιο του 2013 και μετά από τέσσερα χρόνια λειτουργίας, ο χώρος της Νέας Γουινέας στον Αγ. Αρτέμιο Παγκρατίου έκλεισε τον κύκλο του, καθώς θεωρήσαμε ότι είχε πετύχει σε μεγάλο βαθμό τους στόχους που είχαμε ορίσει εξαρχής για το συγκεκριμένο εγχείρημα. Σε πολλά σημεία αυτής της ιστοσελίδας μπορείτε να βρείτε φωτογραφίες, αφίσες, βίντεο και περιγραφές για όλα όσα συνέβαιναν εκεί αυτά τα τέσσερα χρόνια.

Βήμα δεύτερο: Η Νέα Γουινέα στη Νέα Μάκρη ‘Μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα’

Προσπαθώντας να γειώσουμε πολλά από τα εγχειρήματα που εξελίσσονταν στο χώρο του Παγκρατίου, τον Ιούνιο του 2013 αποφασίσαμε να μεταφυτέψουμε του εγχείρημα της Νέα Γουινέας στη Νέα Μάκρη, σε ένα παλιό ελαιώνα τεσσάρων στρεμμάτων. Ο βασικός λόγος της μεταφοράς ήταν η διάθεση για διερεύνηση μιας νέας κατάστασης, αυτή τη φορά όχι σε συνθήκες πόλης αλλά σε ένα περιαστικό περιβάλλον, όπου υπήρχε μεγαλύτερη επαφή με τη φύση, μπορούσαμε να βασιστούμε περισσότερο στους φυσικούς πόρους του τόπου και είχαμε τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε ορισμένες πρακτικές σε μεγαλύτερη κλίμακα όπως αυτές της καλλιέργειας βοτάνων και κηπευτικών, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της φυσικής δόμησης και πολλών άλλων.

Ήδη από το φθινόπωρο του 2011 είχαμε ξεκινήσει την αναγέννηση του χωραφιού στη Νέα Μάκρη με μία σειρά από ανοιχτές εκδηλώσεις και δραστηριότητες όπως τη φυσική σπορά με σβόλους για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους και το φύτεμα οπωροφόρων δέντρων με τη βοήθεια του Παναγιώτη Μανική από το Κέντρο Φυσικής Καλλιέργεια στην Έδεσσα. Οι εργασίες στο χωράφι συνεχίστηκαν με διάφορες κατασκευές του εργαστηρίου της φυσικής δόμησης, όπως το χτίσιμο αποθήκης με την χρήση αχυρόμπαλας για την τοιχοποιία και ενός ξυλόφουρνου με την τεχνική cob, για την κατασκευή του οποίου συνεργαστήκαμε με την ομάδα Σαλίγκαρος. Την άνοιξη του 2013 ανοίχτηκε ο πρώτος μεγάλος λαχανόκηπος του χωραφιού, με τη βοήθεια πολλών εθελοντών και του βιοκαλλιεργητή Κώστα Τσίγκου από την τοπική ομάδα Πελίτι Περατιάς στη Λευκάδα, ενώ μετά από λίγους μήνες φυτεύτηκε ο βοτανόκηπος με εκατοντάδες θεραπευτικά βότανα. Το εγχείρημα της Νέας Γουινέας μετακόμισε επίσημα στη Νέα Μάκρη στο καλοκαίρι του 2013 και κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους δημιούργησε υποδομές φιλοξενίας αποτελούμενες από κοιτώνες, χώρους κατασκήνωσης, κουζίνα και άλλους κοινόχρηστους χώρους, που έδωσαν τη δυνατότητα στο εγχείρημα να φιλοξενεί έως και τριάντα άτομα κατά τη διεξαγωγή πολυήμερων εκπαιδευτικών σεμιναρίων ή εθελοντικών προγραμμάτων.

Αυτές οι υποδομές έδωσαν στο εγχείρημα τη δυνατότητα να αναπτύξει περαιτέρω τις εκπαιδευτικές του δραστηριότητες, αυτή τη φορά και με συμμετέχοντες από το εξωτερικό. Από το 2014 διοργανώνονται πολυήμερα σεμινάρια στα Αγγλικά, με συμμετέχοντες από πολλά μέρη του κόσμου, στην ευρύτερη θεματική της περμακουλτούρας αλλά και ειδικών θεματικών όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Έχουν φιλοξενηθεί ως τώρα τρία εβδομαδιαία σεμινάρια κατασκευής μικρών ανεμογεννητριών, ένα δεκαήμερο σεμινάριο αγροοικολογίας σε συνεργασία με τον οργανισμό Terre et Humanisme από τη Γαλλία και ένα δεκαπενθήμερο PDC (Permaculture Desing Course) με την Rosemary Morrow από το Blue Mountains Permaculture Institute στην Αυστραλία και την Τίνα Λυμπέρη. Παράλληλα με τα εκπαιδεύτηκα σεμινάρια οργανώνονται εβδομάδες εθελοντικής εργασίας κατά τις οποίες φιλοξενούνται Έλληνες και ξένοι εθελοντές (από τα δίκτυα WWOOF και HelpX) για να συνεισφέρουν στις εργασίες που εξελίσσονται στο χωράφι εκείνη την περίοδο, ενώ χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις φιλοξενίας για διαμονή και διατροφή.

Στα πλαίσια της δικτύωσης της Νέας Γουινέας με οργανώσεις και εγχειρήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχουμε ξεκινήσει από το 2013 μία σειρά πολύμορφων δράσεων που συμπεριλαμβάνουν τη διοργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων στο εξωτερικό, τη συνδιοργάνωση συνεδρίων και εκδηλώσεων, τη συμμετοχή σε διεθνή δίκτυα και συνέδρια, αλλά και την φυσική μας παρουσία σε κοινότητες και αγροκτήματα στο εξωτερικό. Το Σεπτέμβριο του 2013, η Νέα Γουινέα ταξίδεψε στην Ισπανία για να συμμετάσχει στο σεμινάριο εκπαιδευτών Περμακουλτούρας που διοργάνωσε η Rosemary Morrow. Κατά τη διάρκεια του 2014, η Νέα Γουινέα συνδιοργάνωσε στην Αθήνα το διεθνές συνέδριο του δικτύου κατασκευαστών μικρών ανεμογεννητριών Wind Empowerment σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα Rural Electrification Research Group (RURERG) του ΕΜΠ. Η Νέα Γουινέα συμμετέχει στο δίκτυο Wind Empowerment από την ίδρυσή του το 2011, και είχε ταξιδέψει έκτοτε πολλές φορές σε εκπαιδεύτηκες συναντήσεις και εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα πολλά ταξίδια στη Σκωτία για να συνεργαστεί με μέλη του δικτύου όπως ο Hugh Piggott στο Scoraig. Την ίδια χρονιά η Νέα Γουινέα συμμετείχε για δεύτερη φορά στο διεθνές συνέδριο για την Αποανάπτυξη, που έλαβε χώρα στη Λειψία της Γερμανίας (4th International Degrowth Conference for Ecological Sustainability and Social Equity) με παρουσίαση του εργαστηρίου της ενέργειας και πρακτικά εργαστήρια βοτανοθεραπείας, ενώ συμμετείχε και στο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα GROWL για την εκπαίδευση εκπαιδευτών σε θέματα αποανάπτυξης. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς η Νέα Γουινέα συμμετείχε στο Radical Herbalism Gathering στην Αγγλία όπου παρουσιάστηκε το έργο μας στη θεματική της Βοτανοθεραπείας, ενώ τον Οκτώβρη συμμετείχαμε στο σεμινάριο αναγεννητικής γεωργίας με τον Darren Doherty στην Αγία Φωτιά Κρήτης. Κατά τη διάρκεια του 2015, η Νέα Γουινέα ταξίδεψε στην Αιθιοπία, όπου σε συνεργασία με το δίκτυο Wind Empowerment, συνδιοργάνωσε τρία εκπαιδευτικά σεμινάρια κατασκευής μικρών ανεμογεννητριών και έφερε σε πέρας δύο εγκαταστάσεις αυτόνομων συστημάτων για την ηλεκτροδότηση αγροτικών κοινοτήτων. Την ίδια χρονιά η Νέα Γουινέα επιλέχθηκε για μία επιδοτούμενη πρακτική δύο μηνών στο αγρόκτημα περμακουλτούρας του Richard Perkins στη Σουηδία κατά την οποία έγινε εμβάθυνση στη ολιστική διαχείριση αγροκτημάτων, ενώ τον Οκτώβρη του 2016, Νέα Γουινέα επιλέχθηκε για μία επιδοτούμενη συμμετοχή σε δεκαήμερο σεμινάριο διαμόρφωσης τοπίων για τη συγκράτηση νερού στην οικοκοινότητα Tamera στην Πορτογαλία. Το Σεπτέμβρη του 2016 η Νέα Γουινέα συμμετείχε στο διεθνές πρόγραμμα SUSTRARES (Transition, Sustainability, Resilience) που διοργάνωσε το δίκτυο Ηλιόσποροι στη Βλαχιά Ευβοίας, με την οργάνωση εργαστηρίων για την ενέργεια, τη βοτανοθεραπεία και την κομποστοποιήση, ενώ το Νοέμβριο του 2017 η Νέα Γουινέα συμμετείχε σε έργο αγροτικής ηλεκτροδότησης στο Νεπάλ, όπου σε συνεργασία με τοπικές οργανώσεις, οργάνωσε εκπαιδευτικά σεμινάρια κατασκευής μικρών ανεμογεννητριών και πραγματοποίησε την εγκατάσταση αυτόνομου συστήματος για την ηλεκτροδότηση αγροτικής κλινικής.

Για την ενδυνάμωση των δραστηριοτήτων δικτύωσης στην Ελλάδα, η Νέα Γουινέα ξεκίνησε του 2015 τη διοργάνωση δύο φεστιβάλ με περιοδικό χαρακτήρα. Συγκεκριμένα το Μάιο οργανώσαμε το πρώτο Φεστιβάλ Βοτανοθεραπείας στο κτήμα στη Νέα Μάκρη φέρνοντας κοντά διαφορετικά αξιόλογα ατομικά και συλλογικά εγχειρήματα από όλη την Ελλάδα με στόχο να αναδείξουμε μέσα από μια σειρά πρακτικών και θεωρητικών εργαστηριών τις βασικές αρχές της βοτανοθεραπείας αλλά και τις δυνατότητες που προσφέρει για την αυτοδιαχείριση της υγείας σε ένα βασικό επίπεδο στην καθημερινή μας ζωή. Στη συνέχεια, το Δεκέμβρη οργανώσαμε το πρώτο Φεστιβάλ ‘Ζωή Γιορτή’ με στόχο να φέρουμε κοντά πολλούς μικρούς παραγωγούς βιολογικών προϊόντων από όλη την Ελλάδα και αλληλέγγυα εγχειρήματα, για την ανάδειξη των ιδεών και των πρακτικών ενός βιώσιμου τρόπου ζωής βασισμένου σε σχέσεις αλληλεγγύης και συνεργασίας. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει τρία φεστιβάλ ‘Ζωή Γιορτή’ σε κεντρικούς χώρους στην Αθήνα (στον πολυχώρο Quilombo, στην Τεχνόπολη Αθηνών και στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων) που περιλαμβάνουν έκθεση και πώληση οικολογικών προϊόντων, παρουσιάσεις, ενημερωτικές εκδηλώσεις και πρακτικά εργαστήρια, ενώ πλαισιώνονται από μουσικοθεατρικά δρώμενα και δραστηριότητες για παιδιά.

Τα τελευταία χρόνια το εγχείρημα επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός Περιαστικού Εκπαιδευτικού Κέντρο για την Περμακουλτούρα, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται στην διαδικασία εκπόνησης του Diploma in Permaculture από το Permaculture Association της Αγγλίας, που θα μας επιτρέψει να οργανώνουμε πιστοποιημένα σεμινάρια σχεδιασμού (Permaculture Design Course). Το αγρόκτημα της Νέας Γουινέας σχεδιάζεται με βάση της αρχές της Περμακουλτούρας και αποτελεί ένα πεδίο εφαρμογών και πειραματισμού για την μελέτη, την εξέλιξη και την προσαρμογή διαφορετικών τεχνικών σε μεσογειακό κλίμα. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει διαφορετικά συστήματα πολυκαλλιέργειας, συστήματα συλλογής και διαχείρισης νερού, ζωντανούς προστατευτικούς φράχτες, συστήματα κομποστοποίησης και διαχείρισης υγρών αποβλήτων και υποδομές για την υποστήριξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Το αγρόκτημα παράγει τροφή, βότανα και ξυλεία για την κάλυψη των βασικών αναγκών των ανθρώπων που εμπλέκονται στην καλλιέργεια του και παράλληλα τροφοδοτεί την κουζίνα της Νέας Γουινέας κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων. Έτσι, αποτελεί μια ανοιχτή αίθουσα διδασκαλίας για τη διεξαγωγή των πρακτικών εργαστηρίων που οργανώνονται στα πλαίσια των σχετικών σεμιναρίων, ενώ παράλληλα φιλοξενεί ανοιχτές ενημερωτικές εκδηλώσεις και ξεναγήσεις.